Aile planlaması, istenildiği zaman istenildiği kadar çocuk sahibi olunabilmesidir. Her ailenin istediği kadar çocuk sahibi olması hakkı vardır, ancak sık aralıklarla olan gebeliklerde anne sağlığı ciddi olarak zarar görmekte, anne karnındaki bebek gelişimi etkilenmekte, sakatlık oranı, anne ve bebek ölüm riski artmaktadır.
Günümüzde hem kadınlar, hem de erkekler için geliştirilmiş, son derece güvenilir ve etkili metodlar mevcuttur. Gelişen modern tıp her bireyin kendi ihtiyacına yönelik çok değişik yöntemler sunmaktadır. Buna rağmen dünyada ve ülkemizde çiftlerin oldukça büyük bir kısmı hala geleneksel, etkinliği ve güvenilirliği son derece düşük, sağlık açısından son derece sakıncalı yöntemlerle doğum kontrolü uygulamaya çalışmaktadır. Bu duruma neden olan faktör maalesef çiftlerin doğum kontrolü hakkında yeterli bilgiye sahip olmamaları ve kulaktan dolma yanlış bilgilerle korunmaya çalışmalarıdır.
Kadınların iş hayatında daha fazla etkin rol alması, çiftlerin çocuk sahibi olma isteklerini azaltmakta veya bu kararı vermeyi bir süre ertelemelerine sebep olmaktadır. Etkili bir doğum kontrol yöntemi uygulanmadığında sonuç ne yazık ki istenmeyen bir gebelik ve kürtajdır.
Burada amaç, çiftleri doğum kontrolü hakkında bilgilendirmek, onlara en uygun yöntemi seçmeleri konusunda yardımcı olabilmek ve akıllarına takılan soruları cevaplamaya çalışmaktır.
Aile planlamasının amaçları:
- Anne sağlığını korumak ve anne ölümlerini önlemek
- Sağlıklı bebeklerin doğmasını sağlamak
- İstenmeyen gebelikleri önlemek
- Riskli gebeliklerin oluşmasını önlemek
- Çiftler arasında daha mutlu ve sağlıklı cinsel hayat sağlamak
- Bireyleri ve aileleri bu konuda eğitmek
Takvim yöntemi:
Olası yumurtlama gününde 7-10 gün süre ile ilişkiye girmemek ya da bu dönemde bariyer yöntemi kullanarak ek koruma sağlamaktır. Dikkat edilmesi gereken yumurtlama tarihinin olabildiğince tam tespitidir. Bunun için bazal vücut ısısı ölçümleri veya servikal mukus takibi yapmak gerekmektedir.
Geri çekme yöntemi:
Bu yöntem de erkek boşalacağı zaman spermin vajina içine değil de dışarı boşalması mantığına dayanmaktadır.
Erkek prezervatifi:
En çok kullanılan yöntemlerden biridir. Ereksiyon halindeki penise vajina ile temas olmadan takılmaıdır. En büyük özelliği cinsel ilişki ile geçen hastalıkları kısmen önlemesidir.
Kadın prezervatifi:
Poliüretandan yapılmış ince bir halka şeklinde olup vajinanın içine yerleştirilir. Tüm vajinaiç duvarını ve rahim ağzını örter. Kullanışlı değildir.
Spermisidler:
Jel, köpük veya filit şeklinde olup spermleri öldürerek gebeliği engellemektedirler.
Diafragma:
Esnek halka şeklinde olup spermisidler ile birlikte kullanılmaktadırlar. Raim ağzını kapatır. İlişkiden 3 saat önce yerleştirilmelidir.
Servikal başlık:
Küçük boyutta olup lateksten yapılmıştır. Spermisid krem içerip serviks ağzını kapatarak gebeliğe engel olmaktadır.
Kontraseptif sünger:
Poliüretandan yapılmış olup spermisid içeren bir süngerdir. İlişki öncesi vajinanın içine yerleştirilir.
Spiral:
İçinde hormon veya bakır içeren plastikten yapılmış bir maddedir. Doktor tarafından yerleştirilir. Spermin geçişini engellemez Döllenen yumurtanın rahim içine yerleşmesini engeller.
Östrojen ve progesteron veya sadece progesteron içerirler. Yumurtlamayı engelleyerek, servikal mukus kalınlaştırarak veya rahim dokusunun yapısını bozarak gebeliği engellemektedirler.
Doğum kontrol hapları:
Her gün ve önerildiği düzende kadın tarafından ağız yolu ile alınır.
3 aylık iğneler(Depo-Provera):
Düzenli olarak 3 ayda bir kalçadan enjeksiyon şeklinde yapılırlar. Sadece progesteron içerirler.
Aylık iğneler(mesygina):
Ayda bir düzenli olarak kalçadan yapılırlar. Östrojen ve progesteron içerirler.
Cilt altı implantları:
Ön kol derisi altına yerleştirilir ve 3 yıl süreyle progesteron salgılayıp gebeliğe engel olmaktadır.
Vajinal halka(nuva ring):
Vajina içine 3 haftalık süre için konur, sonra 1 hafta çıkartılır ve bu döngü tekrarlanır. Hormon salgılayarak gebeliğe engel olur.
Doğum kontrol bantı(Erva):
Hormon içerir. Doğum kontrol hapları gibi etki gösterir. Cilde yapıştırılır ve 3 hafta sonra çıkartılır. 1 hafta ara verilir. Bu arada adet olunur. Aynı döngü devam ettirilir.
Erkek sterilizasyonu:
Spermi taşıyan tüpler bağlanır. Vazektomi olarak bilinmektedir.
Kadın sterilizasyonu(Tüplerin bağlanması)(Tüp ligasyonu):
Doğum sonrası veya istenildiği zaman laparoskopi(kapalı yöntem) ya da açık ameliyat ile tüpler baglanarak sperm geçişi engellenir. Sezaryan sırasında da uygulanabilir.
